Pakjesavond uitgelegd, betekenis van 5 december
Voor miljoenen Nederlanders is het één van de meest feestelijke avonden van het jaar: Pakjesavond op 5 december. Het moment waarop Sinterklaas cadeautjes brengt, kinderen vol spanning zingen bij de voordeur, en families samenkomen voor een warme, gezellige avond vol verrassingen. Maar waar komt deze traditie eigenlijk vandaan, waarom vieren we het op 5 december en wat maakt Pakjesavond zo speciaal? In dit artikel leggen we de betekenis en het verloop van Pakjesavond helemaal uit.
Een traditie met diepe wortels
De oorsprong van Pakjesavond ligt in de verering van Sint Nicolaas, de bisschop van Myra (in het huidige Turkije), die leefde in de 4e eeuw. Sint Nicolaas stond bekend om zijn vrijgevigheid, vooral aan kinderen, armen en zeelieden. Over zijn leven doen talloze legendes de ronde, waarvan de bekendste gaan over het helpen van drie arme meisjes door heimelijk goudstukken in hun schoen te stoppen – een verhaal dat direct verband houdt met het huidige schoen zetten. Hoewel het katholieke feest van Sint Nicolaas traditioneel op 6 december valt (zijn sterfdag), is het in Nederland en Vlaanderen gebruikelijk om de avond ervoor, op 5 december, de festiviteiten te houden. Pakjesavond is zo uitgegroeid tot het hoogtepunt van de Sinterklaasperiode.
Wist je dat: pakjesavond pas in de loop van de 19e eeuw écht populair werd in Nederland? Lees meer over de geschiedenis van Sinterklaas en ontdek hoe het feest zich in de loop der tijd heeft ontwikkeld.
De opbouw naar Pakjesavond
De weken vóór 5 december zijn op zichzelf al feestelijk. Vanaf half november komt Sinterklaas tijdens de landelijke intocht aan met zijn stoomboot in Nederland, daarna gevolgd door optochten in steden en dorpen in het hele land. Kinderen mogen vanaf dan hun schoen zetten, waarbij ze liedjes zingen in de hoop dat Sinterklaas of een Piet iets achterlaat – een klein cadeautje, wat pepernoten of een chocoladeletter. Deze aanloop naar Pakjesavond bouwt de spanning op. Kinderen maken verlanglijstjes, knutselen tekeningen, volgen het Sinterklaasjournaal, en leven zo helemaal toe naar de grote avond.
Wat gebeurt er op Pakjesavond?
De avond van 5 december staat volledig in het teken van cadeautjes, gezelligheid en verrassingen. Elk gezin viert het op zijn eigen manier, maar er zijn een aantal dingen die overal terugkomen:
1. De komst van de ‘zak van Sinterklaas’
Vaak wordt er op een gegeven moment op de deur of het raam geklopt. Als de kinderen opendoen, staat daar een grote zak met cadeautjes op de stoep. Soms is deze "bezorgd" door een buurman of familielid die voor Piet speelt. Het blijft een magisch moment voor kinderen.
2. Uitpakken en voorlezen
Cadeautjes worden stuk voor stuk uitgepakt. Bij sommige pakjes hoort een Sinterklaasgedicht – een speels, rijmend verslag vanuit Sinterklaas, waarin iets grappigs of persoonlijks over de ontvanger wordt verteld. Voor volwassenen worden vaak surprises gemaakt: creatieve verpakkingen die iets zeggen over de ontvanger.
3. Lekkernijen en gezelligheid
Tijdens de avond wordt er volop gesnoept. Pepernoten, kruidnoten, taaitaai, gevulde speculaas en chocoladeletters zijn onmisbaar. Vaak is er warme chocolademelk, en sommige gezinnen maken er een hele maaltijd of avondvullend programma van.
De rol van gedichten en surprises
Wat Pakjesavond uniek maakt, is dat het meer is dan alleen cadeaus geven. De traditie van Sinterklaas gedichten en creatieve surprises maakt het feest persoonlijk. Een gedicht is vaak luchtig, grappig en liefdevol, en soms zelfs een beetje plagerig. Hierdoor komt er ook voor volwassenen een speels element bij kijken. Surprises zijn vaak kunstwerken op zich: van een voetbal van papier-maché tot een kartonnen pizzaoven. Achter de humor en creativiteit schuilt de boodschap: “Ik heb moeite voor je gedaan.”
Voor kinderen én volwassenen
Hoewel Pakjesavond vaak draait om de magie voor kinderen, vieren veel volwassenen het net zo enthousiast. Bij gezinnen met oudere kinderen worden lootjes getrokken waarbij iedereen voor één iemand een surprise en gedicht maakt. Anderen doen een dobbelspel waarbij cadeautjes willekeurig worden verdeeld, wat zorgt voor veel hilariteit. Ook op werkplekken, sportverenigingen en op school worden rond 5 december vaak kleine Sinterklaasvieringen georganiseerd, compleet met surprises of een ‘mystery gift’-spel.
Culturele betekenis en verbinding
Pakjesavond is meer dan een huiselijk feestje: het is een cultureel ankerpunt in de Nederlandse samenleving. Jaarlijks kijken miljoenen mensen naar de intocht van Sinterklaas op televisie, volgen het populaire Sinterklaasjournaal en houden hele scholen en bedrijven rekening met 5 december in hun planning. In een tijd waarin veel tradities onder druk staan, blijft Pakjesavond een avond van verbinding. Ouders en kinderen, vrienden en collega’s nemen de tijd voor elkaar. Het draait niet alleen om de cadeaus, maar zeker ook om aandacht, creativiteit en plezier.
De magie van 5 december
Pakjesavond blijft een unieke en geliefde traditie die jong en oud verbindt. Het is een avond van verwachting, verrassing en verbondenheid, waarin het draait om aandacht voor elkaar. In een wereld vol prikkels en haast biedt 5 december een moment van warmte, gezelligheid en nostalgie. Of je nu uitpakt met een grote zak vol cadeaus, of een intiem avondje viert met een klein groepje en een handvol gedichten – de betekenis van Pakjesavond zit in het samenzijn. En dat is misschien wel het mooiste cadeau van allemaal.
Extra leestips voor ouders en verzorgenden:
Wil je dat je kinderen de magie van Sinterklaas langer beleven? Bekijk dan onze schoenzetkalender, kleurplaten en voorleesverhalen – allemaal gratis te downloaden!