Sinterklaasmuziek op het draaiorgel
De traditie van Sinterklaasliederen gaat al eeuwen terug. De oudste teksten stammen uit de zestiende eeuw, maar de klassieke liedjes die we nu kennen zijn vooral ontstaan in de negentiende en vroege twintigste eeuw Tegelijkertijd groeide in Nederland de straatorgelcultuur. In 1875 begon de Belgische Leon Warnies in Amsterdam het eerste draaiorgelverhuurbedrijf, waarna het draaiorgel in de beginjaren van de twintigste eeuw ongekend populair werd. Het was dan ook vanzelfsprekend dat de draaiorgels ook sinterklaasliedjes lieten horen. Op de koopavonden (die bestonden toen nog) en de zaterdagen in Sinterklaastijd zorgden de draaiorgels voor gezelligheid met hun Sinterklaasmuziek in de winkelstraten.
Bekende Sinterklaasliedjes op het draaiorgel
Veel traditionele Sinterklaasliedjes zijn vaste klassiekers in het draaiorgelrepertoire. Voorbeelden zijn onder meer:
-
“Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan” – een klassiek Sinterklaaslied (tekst Jan Schenkman, ca. 1850) over de aankomst van de Sint.
-
“O, kom er eens kijken wat ik in mijn schoentje vind” – een vrolijk lied (tekst Katharina Leopold, 1898) bij het schoenzetten.
-
“Sinterklaasje, kom maar binnen met je knecht” – een meerstemmig refreinliedje uit 1926..
-
“Sinterklaas kapoentje” – een mondeling overgeleverd liedje waarin kinderen hopen op lekkers in de schoen.
-
“Hoor wie klopt daar, kinderen” – vaak gezongen bij de intocht om Sinterklaas te verwelkomen.
-
“Sinterklaas is jarig, vandaag is het feest” – een lied dat de verjaardag van Sint benoemt (tekst W. Oostveen, ca. 1925)
Deze en andere populaire sinterklaasliedjes horen onmiskenbaar bij de gezelligste tijd van het jaar. Draaiorgels spelen vaak medleys met sinterklaasliedjes tijdens intochten, in de winkelstraat en op markten.
-Culturele betekenis tijdens het Sinterklaasfeest
Draaiorgelmuziek tijdens Sinterklaas heeft een nostalgische en folkloristische lading. Zowel de straatorgelcultuur als het Sinterklaasfeest zijn in Nederland erkend als immaterieel cultureel erfgoed. Dat onderstreept de culturele waarde: draaiorgels worden gezien als “een levend stukje erfgoed” dat generaties lang mensen heeft betoverd met de typische klanken. Musea noemen draaiorgels “iconisch op markten en kermissen” en benadrukken dat ze een “kostbaar onderdeel van ons cultureel erfgoed” vormen. Ook uit onderzoek blijkt dat een groot deel van de bevolking de draaiorgeltraditie koestert. Tijdens het sinterklaasfeest zorgt het draaiorgel voor extra gezelligheid in de winkelstraten en in woonwijken. Kinderen luisteren aandachtig naar de vrolijke melodieën en zingen vaak mee met de bekende liedjes. Het draaiorgel draagt zo bij aan de feestelijke stemming en het samen beleven van het Sinterklaasfeest.
Opnames, online of live
Er zijn talloze opnames en cd's met Sinterklaasmuziek gespeeld door draaiorgels. Bijvoorbeeld de cd "Een zak vol Sinterklaasliedjes" met Draaiorgel De Arabier). Ook op YouTube zijn veel beelden te vinden van draaiorgels die sinterklaasliedjes spelen. Wil je het een keer live horen rond Sinterklaastijd, dan kan je op diverse plekken in het land, vaak in winkelcentra en tijdens intochten – in november en december wel ergens het vertrouwde draaiorgelspel met Sinterklaasliedjes horen.